Góry Sowie: co warto zobaczyć? Atrakcje i najciekawsze szlaki

03.11.2020
Aktualizacja: 30.11.2022 15:46

Góry Sowie owiane są wieloma tajemnicami i legendami. To niezwykłe pasmo górskie skrywa liczne sekrety związane z planami Hitlera na stworzenie podziemnego miasta „Riese”. Do dzisiaj zachowało się wiele podziemnych tuneli i schronów. Ale ta część Sudetów to także skarbnica przepięknych krajobrazów roztaczających się z popularnych szczytów Wielkiej i Małej Sowy oraz Kalenicy.

Twierdza Srebrna Góra
fot. Shutterstock, na zdj. Twierdza Srebrna Góra

Góry Sowie to pasmo górskie położone w Sudetach Środkowych, rozciągające się na długości 26 km. To idealne miejsce na wędrówkę z historią w tle. Można tu nie tylko podziwiać piękną naturę i krajobrazy, ale również odkrywać liczne tajemnice związane z II wojną światową.

Na terenie Gór Sowich w 1991 roku utworzono Park Krajobrazowy, gdzie wytyczono wiele szlaków pieszych i rowerowych.Podpowiadamy, gdzie watro wybrać się na wycieczkę i które atrakcje zobaczyć.

Góry Sowie: wyprawa na najwyższe szczyty

Najwyższym szczytem Gór Sowich jest Wielka Sowa (1015 m n.p.m.) zwieńczona pięknie odnowioną, kamienną wieżą widokową. W pogodny dzień roztacza się z niej niezwykła panorama obejmująca znaczną część Sudetów, w tym m.in. Masyw Śnieżnika, Karkonosze oraz Przedgórze Sudeckie. W sezonie od maja do października wieża jest otwarta dla turystów codziennie (z wyjątkiem dni z niesprzyjającą pogodą), a pozostałe miesiące jedynie w weekendy (wstęp płatny).

Wielka Sowa - Góry Sowie
fot. Shutterstock

Na mapie atrakcji Gór Sowich warto uwzględnić też Małą Sowę (972 m n.p.m.), czyli drugi pod względem wysokości szczyt tego pasma górskiego. Przez wierzchołek góry prowadzi (na Wielką Sowę) leśna droga zwana Cesarską Drogą. Sam szczyt Małej Sowy oraz zbocza porośnięte są lasem świerkowym.

Warto wspiąć się również na Kalenicę (964 m n.p.m.). Na jej szczycie znajduje się stalowa wieża widokowa (prowadzi tam 70 schodów), z której można podziwiać panoramę Bielawy, Jugowa oraz okolic. Kalenica jest zdecydowanie mniej oblegana niż Wielka i Mała Sowa, a widoki naprawdę zachwycające. Ogólnie w Górach Sowich wyróżnia się dwanaście głównych szczytów, z których najniższa jest Malinowa – 839 m n.p.m.

Twierdza Srebrna Góra: perła Gór Sowich

Odkrywając Góry Sowie, koniecznie trzeba zwiedzić Twierdzę Srebrna Góra, która jest jedną z największych twierdz górskich w Europie. Rozległa warownia powstała w drugiej połowie XVIII wieku i miała zabezpieczyć militarnie Śląsk. We wnętrzu twierdzy stworzono 151 pomieszczeń, które były przeznaczone dla około 4 tys. żołnierzy. W magazynach fortecznych przewidziano miejsce na olbrzymie zapasy amunicji, żywności i opału, co pozwalało nawet na półroczną obronę. Budowla nigdy nie została zdobyta, przez co doczekała się miana „śląskiego Gibraltaru”.

Twierdza Srebrna Góra
fot. Shutterstock

W okresie 1830-1848 warownia pełniła funkcję pruskiego więzienia politycznego. W czasie II wojny światowej w fortach mieścił się obóz karny o zaostrzonym rygorze, w którym zatrzymano polskich oficerów. Dopiero w latach 90. XX wieku podjęto decyzję o rozpoczęciu prac renowacyjnych twierdzy.

Obecnie, na terenie głównych zabudowań, zostało uruchomione swoiste muzeum. Na kopułę i dziedziniec głównych zabudowań twierdzy można wejść bezpłatnie, ale zwiedzanie większej części tego obiektu jest już płatne i odbywa się wyłącznie pod opieką przewodnika.

Zobacz także: Karpacz: co zobaczyć? 10 największych atrakcji turystycznych

Riese: podziemne miasto Hitlera w Górach Sowich

Góry Sowie mają swoje tajemnice związane z II wojną światową. Jedną z nich jest projekt Riese, czyli podziemne miasto budowane przez hitlerowców rękami więźniów obozów, jeńców wojennych i robotników przymusowych. W górach znajduje się wiele tuneli i schronów, których przeznaczenie do dzisiaj nie jest wyjaśnione. Budowa kompleksu „Riese” w Górach Sowich rozpoczęła się pod koniec 1943 roku, lecz nie została ukończona. Znany obecnie kompleks dzieli się na sześć jednostek – Gontowa, Jugowice, Soboń, Walim (Rzeczka), Osówka i Włodarz. Trzy ostanie są udostępnione zwiedzającym. Podobnie zresztą jak podziemne korytarze zamku Książ.

Projekt Riese Góry Sowie
fot. Shutterstock

Kompleks Rzeczka-Walim składa się z trzech równoległych korytarzy o łącznej długości 500 metrów. Pomiędzy korytarzami wykuto w skale dodatkowo potężne hale – największa z nich ma aż 80 metrów długości i 10 metrów wysokości. Nie jest do końca pewna, co miało się znajdować w tych podziemnych pomieszczeniach. Kompleks, w którym zostało utworzone Muzeum Sztolni Walimskich, można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem.

Warto zobaczyć również sztolnie Włodarz, czyli sieć przecinających się korytarzy i sal ukrytych w masywie o tej samej nazwie. Z przewodnikiem można zwiedzić Muzeum Włodarz. Chociaż sama ekspozycja rozmieszczona na dwóch poziomach podziemi nie należy do imponujących, ciekawym doświadczeniem jest rejs łodzią po zalanych częściach sztolni.

Ważną częścią systemu podziemnych korytarzy projektu „Riese” jest także Osówka. Zdaniem jednych miała to być tajna kwatera Adolfa Hitlera. Inni twierdzą, że budowano hale dla podziemnych fabryk zbrojeniowych do produkcji tajnej broni. Obecnie dostępnych jest 1500 metrów bunkrów, korytarzy i hal. To najdłuższy z udostępnionych w Górach Sowich kompleksów podziemnego miasta.

Góry Sowie: najciekawsze szlaki piesze

W Górach Sowich znajduje się gęsta sieć szlaków pieszych i turystycznych, które prowadzą po ciekawych przyrodniczo i krajobrazowo miejscach.

Szlaki piesze na Wielką i Małą Sowę

Szlak żółty z Walimia

To popularny szlak w Górach Sowich. Wybierając tę trasę, można zdobyć przy okazji Małą Sowę. Czas przejścia w jedną stronę to około 1 godz. 20 min, z powrotem 1 godz. 30 min.
Przebieg trasy: Walim – Wielka Sowa – Polana Potoczkowa – Stara Jodła – Kamionki – Pieszyce

Szlak czerwony z Przełęczy Jugowskiej

To jeden z najłatwiejszych i najbardziej obleganych szlaków prowadzących na najwyższy szczyt Gór Sowich. Przejście w jedną stronę zajmuje około godziny. Trasa jest częścią Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza.
Przebieg trasy: Przełęcz Jugowska – Kozia Równia – Wielka Sowa

Szlak czerwony z Przełęczy Sokola

To również jedynie krótki fragment czerwonego szlaku w Górach Sowich. Czas przejścia w jedną stronę zajmuje około godziny.
Przebieg trasy: Przełęcz Sokola – Sokolec – Wielka Sowa

Szlak zielony z Nowej Rudy

Na przejście tego szlaku trzeba zarezerwować sobie nieco więcej czasu. Na wędrówkę e jedną stronę potrzebujemy około 5 godzin. Po drodze czekają takie atrakcje jak Wzgórza Włodzickie, wieża widokowa na Włodzickiej Górze czy Dolina Sowiego Potoku.
Przebieg trasy: Nowa Ruda – Świerki Dolne – Wielka Sowa

Szlaki piesze na Kalenicę

Szlak czerwony z Przełęczy Jugowskiej

Przejście w jedną stronę zajmuje około godziny. Początkowy odcinek prowadzący do szczytu Rymarz (913 m n.p.m.) jest dość trudny.
Przebieg trasy: Przełęcz Jugowska – Kalenica – Rymarz – Przełęcz Jugowska 

Szlak żółty z Nowej Rudy

Aby przejść tę trasę, trzeba poświęcić 1,5 godziny w jedną stronę i 2 godziny na powrót. Po drodze można zobaczyć wiadukt kolejowy w Zdrojowisku.
Przebieg trasy: Nowa Ruda – Bielawska Polana – Kalenica – Dzikie i Słoneczne Skałki – Bukowa Kalenica – Zimna Polana – Trzy Buki – Bielawa.