Góry Stołowe: fenomen przyrodniczy i gwiazda filmowa

04.06.2020 15:35

Góry Stołowe cieszą się niesłabnącą popularnością. Krajobraz tego górskiego pasma tworzą piaskowe labirynty, ciasne przejścia, szczeliny oraz fantazyjne formacje skalne. Choć ta część Sudetów słynie głównie z Błędnych Skał i Szczelińca Wielkiego, warto poznać też inne atrakcje tego regionu.

Góry Stołowe
fot. Shutterstock

Góry Stołowe znajdują się we wschodniej części Sudetów, na terenie Polski i Czech. Najwyższa część tych gór, czyli Szczeliniec Wielki, leży po polskiej stronie (w województwie dolnośląskim, na zachód od Kłodzka). Na terenie Czech znajdują się z kolei najbardziej spektakularne skalne miasta (czeska część nosi nazwę Broumovská vrchovina).

Nie oznacza to jednak, że wędrując szlakami górskimi po polskiej stronie, będziemy zawiedzeni. Wręcz przeciwnie. Góry Stołowe oferują fantastyczne widoki bez względu na miejsce, z którego wystartujemy.  

A skąd wzięła się taka nazwa? Góry Stołowe zawdzięczają ją unikalnej „rzeźbie”, która formowała się przez 100 mln lat. Spiętrzone płyty piaskowców są ułożone poziomo, co tworzy zapierającą dech w piersiach całość. W wielu miejscach skały są porozrzucane przypadkowo i tworzą niepowtarzalne formacje skalne, stanowiące same w sobie oryginalne atrakcje.

ZOBACZ TAKŻE: Sudety: co warto zwiedzić? Oto 8 najciekawszych miejsc

Park Narodowy Gór Stołowych

To jeden najmłodszych parków narodowych w Polsce. Do 1981 roku w tym rejonie funkcjonował rezerwat, później Stołowogórski Park Krajobrazowy, a od 1993 Park Narodowy Gór Stołowych – to jedyny w Polsce park, którego celem jest ochrona przyrody nieożywionej. Chronione w ramach parku (obejmującego obszar 6340 ha) są Błędne Skały, Szczeliniec Wielki i Wielkie Torfowisko Batorowskie. Oprócz tego ścisłą ochroną objęto m.in. fragment Wrót Pośny, Uroczysko Piekło czy Łężyckie Skałki.

Góry Stołowe
fot. Fotolia

W sezonie miejsce to odwiedza blisko 360 tys. osób. Największe zagęszczenie turystów występuje w Karłowie, na Szczelińcu Wielkim, Błędnych Skałach oraz w Wamierzycach. Mimo ogromnej popularności tego regionu, znajdą się też miejsca nieco spokojniejsze, np. okolice Białych Skał czy dolina Pośny.

W otulinie Parku Narodowego Gór Stołowych leżą z kolei znane miejscowości uzdrowiskowe – Duszniki, Kudowa czy Polanica-Zdrój. Warto je zwiedzić albo potraktować jako bazę wypadową do wyprawy po górach. Pasmo Gór Stołowych ma ponad 42 kilometry, liczne szlaki, ciekawe punkty czy ośrodki edukacyjno-przyrodnicze. Cała okolica świetnie nadaje się do pieszych wędrówek.

Szlaki i najpiękniejsze miejsca w Górach Stołowych

Góry Stołowe to ponad 100 kilometrów szlaków turystycznych. Gęsta sieć tras pozwala dotrzeć do wszystkich najbardziej interesujących miejsc – zarówno pod względem przyrodniczym, jak i kulturowym.

Błędne Skały

To jedna z największych atrakcji Gór Stołowych. Błędne Skały to niesamowity labirynt bloków skalnych o różnorodnych kształtach. Powstałe na wysokości 853 m n.p.m. piaskowe formacje tworzą kilkusetmetrową trasę turystyczną. Miejscami trzeba dosłownie przeciskać się pomiędzy wąskimi szczelinami, a wysokość ścian korytarzy waha się od 6 do 8 metrów. Wytyczony w przesmykach szlak oprowadza po najciekawszym skalnym mieście w Polsce. Piękno i unikalność tego miejsca docenili również filmowcy. Błędne Skały zagrały m.in. w „Opowieściach z Narnii” czy „Przyjacielu wesołego diabła”.

Miejsce to było chętnie odwiedzane już w XVIII wieku – z tego też okresu pochodzą opowieści o znajdowanych kościach ludzi, którzy tu zabłądzili. Dzisiaj na miejsce dostaniemy się w 2-2,5 godziny bardzo malowniczymi szlakami z Kudowy-Zdroju – do wyboru szlak czerwony lub zielony. Wycieczkę można zacząć też w pobliskim Karłowie – ok. 2 godziny drogi.

Zobacz także: Karpacz: co zobaczyć? 10 największych atrakcji turystycznych

Szczeliniec Wielki: na szczycie Gór Stołowych

To najwyższy, bo sięgający 919 metrów n.p.m., szczyt w Górach Stołowych.  Znajduje się na terenie parku narodowego i należy do Korony Gór Polskich. Jest też jedną z największych atrakcji turystycznych Sudetów.

Szczeliniec-Wielki
fot. Shutterstock

Na szczyt prowadzi droga składająca się z 665 kamiennych stopni.  Na górze stworzono szeroki taras widokowy, skąd najlepiej podziwiać panoramę Sudetów. Na szczyt możemy również wejść szlakiem z Radkowa przez Wodospady Pośny i wieś Pasterkę. Wstęp na teren rezerwatu, obejmującego szczytowe partie góry, jest płatny w okresie turystycznym.  Niedaleko Szczelińca Wielkiego znajduje się Szczeliniec Mały – wznosi się na wysokość 895 m n.p.m.

Skalne grzyby

To grupa olbrzymich skał rozrzuconych wzdłuż 2-kilometrowej ścieżki w północno-wschodniej części Gór Stołowych. Ich nazwa wzięła się od kształtu tych formacji, które przypominają grzyby. Wiele ze skał ma oryginalne nazwy, m.in. Prawdziwek, Borowik, Głowa Psa czy Młot. Ten rejon Gór Stołowych przecinają trzy szlaki - najszybciej, o w zaledwie pół godziny, można się tu dostać oznaczoną na żółto trasą z Batorowa.

Fort Karola

Fort został zbudowany w XVIII wieku dla ochrony granicy polsko-pruskiej w Górach Stołowych. Była to niewielka placówka, w której obsadę stanowiło zaledwie 12 żołnierzy. W kolejnym  stuleciu fort stracił na ważności, w związku z czym został opuszczony i popadł w ruinę. Dzisiaj można obejrzeć jedynie kamienny łuk oraz fragmenty wałów i fosy.

Zaletą tego miejsca jest fakt, że nie jest tak tłumnie oblegane, jak inne atrakcje Gór Stołowych. Można dzięki temu w spokoju napawać się pięknem górskich krajobrazów. Do Fortu Karola można najszybciej dostać się zielonym szlakiem z Lisiej Przełęczy, którą przecina Droga Stu Zakrętów.

Góry Stołowe: ciekawe atrakcje turystyczne

Góry Stołowe to nie tylko górskie szczyty. W tym rejonie warto odwiedzić również znane miasteczka uzdrowiskowe, skanseny, muzea czy budzącą skrajne emocje Kaplicę Czaszek. Najbardziej malowniczo prezentują się okolice Dusznik, Polanicy-Zdrój i Kudowy-Zdrój.

Kaplica Czaszek w Kudowie-Zdroju

Kaplica Czaszek została stworzona w XVIII wieku przez proboszcza parafii, Vaclava Tomaska. Wypełniają ją szczątki ludzi, którzy zmarli w wyniku wojen śląskich oraz epidemii. Duchowny zebrał je z okolicznych pól i płytkich grobów. Obecnie ściany i strop kaplicy wyłożone są ponad 3 tys. ludzkich czaszek i kości. W krypcie pochowanych jest kolejnych 21 tys. szczątków ofiar.

Polanica-Zdrój i słynne uzdrowisko

Miejsce to co roku ściąga wielu turystów z uwagi na urokliwe położenie w pobliżu Gór Stołowych oraz walory uzdrowiskowe. Podobno lecznicze właściwości wód z Polanicy-Zdroju wykorzystywano już w XVI XVII wieku. Trzeba odwiedzić Park Zdrojowy oraz zabytkowe sanatorium Wielka Pieniawa. Jeszcze w czasach przedwojennych w kurocie przebywał Mieczysław Fogg oraz Maria Dąbrowska. 

Skansen w Pstrążnej

Pstrążna,wieś leżąca na granicy polsko-czeskiej, urzeka swoimi atrakcjami. Przepięknie pielęgnowany Skansen Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego to punkt, na który warto poświęcić trochę czasu. Zgromadzone tam eksponaty przenoszą nas do XIX wieku. 

Duszniki-Zdrój: dworek Chopina

Duszniki to nie tylko uzdrowisko, ale też miejsce, w których czuć ducha Chopina. Popularnym punktem wśród turystów jest park zdrojowy – to tam znajduje się  teatr zdrojowy, zwany popularnie dworkiem Chopina, gdzie w 1826 roku koncertował wielki polski kompozytor. Obecnie w parku odbywają się liczne przedstawienia teatralne i koncerty zdrojowe, a w sierpniu także Festiwal Chopinowski. Ciekawym miejscem w Dusznikach jest Muzeum Papiernictwa, które powstało w 1968 roku w starym młynie papierniczym.  

Skalne Miasto w Czechach

Zachodnia część Gór Stołowych leży na terytorium Czech. To tam możemy zobaczyć słynne Teplicko-Adršpašske Skały, zwane Skalnym Miastem. To fantastyczny kamienny labirynt wyrzeźbiony siłami natury. Tworzą go unikatowe formacje i rzeźby skalne podzielone licznymi kanionami i szczelinami. Cały teren jest uznany za narodowy rezerwat przyrody – największy w Czechach. 

Skalne miasto - Adrszpaskie-Skaly
fot. Shutterstock

Ze względu na bliskość Skalnego Miasta z Polski, miejsce to jest bardzo często odwiedzane przez turystów z naszego kraju. Najbardziej popularny jest kompleks Adrszpaskie Skały - przebiega przez niego 3-5-kilometrowy, zielony szlak dla początkujących prowadzący między labiryntami form skalnych i wąwozami.

Mniej popularne, choć równie piękne, są Teplickie Skały. Ta część czeskiego masywu to głównie wysokie, uskokowe formacje skalne i bardziej dzikie tereny. Właśnie dlatego to bardziej interesujący odcinek dla wspinaczy.

Źródło: „Sudety 2 w 1”, Explore! Guide, Waldemar Brygier, Wydanie II, 2018